Những điều bà nội trợ cần biết về dầu ăn.
Có lẽ không gian
bếp nhà nào lại thiếu chai dầu ăn,chai dầu ăn như 1 đồ dùng "không thể thiếu" với những bàn tay nội trợ khé léo để bữa cơm thân mật cùng gia đình sẽ ngon hơn.Tuy nhiên dùng nó nhưng chưa hẳn đã hiểu nó nhất là việc dùng nó với từng loại đồ ăn sao cho lợi nhiều hại ít thì xem ra vẫn chưa tường tận.
Vai trò của chất béo với sức khỏe con người.
-Chất béo bao gồm dầu thực vật và mỡ động vật:là chất cung cấp nhiều năng lượng nhất và dự trữ năng lượng cho cơ thể.
-Là dung môi hòa tan các vitamin A,D,E,K và các carotenoit trong thực phẩm để cung cấp cho cơ thể.
-Rất cần cho cơ thể trí tuệ và thể lực đặc biệt với trẻ em.
Dầu ăn là loại dầu thực vật tinh luyện không chứa cholesterol thành phần chủ yếu có :
-Acid béo no: cung cấp năng lượng và tạo mỡ dự
trữ năng lượng cho cơ thể. Giúp gan chế tạo cholesterol để tạo thành
muối mật. Các nội tiết tố và LDLC (cholesterol xấu) nếu ăn quá nhiều
thức ăn chứa acid béo no sẽ sinh: mất cân bằng chuyển hóa tạo ra các
chứng béo phì, cholesterol/máu cao. Xơ mỡ động mạch, cao huyết áp…Khi bạn chiên dầu ở nhiệt độ cao thì dầu sẽ thành chất gây hại,
Acid béo chưa no gồm :
-acid béo nối đôi còn gọi là omega-9 hay acid oleic tương đối cho sức khỏe ngoài ra nó còn có tác dụng béo no chống bội thực cho người ăn,sau khi đem chiên thì sẽ bị đứt nối nên sẽ thành chất có hại
-acid béo nhiều nối đôi được gọi là acid béo thiết yếu cân cho cơ thể hàng ngày gồm có: Acid arachidonic và acid linoleic được gọi chung là omega-6. Có
tác dụng tốt cho tim mạch. Nếu thiếu: trẻ em tăng trưởng chậm. Người
trưởng thành: suy giảm chức năng sinh sản, gan nhiễm mỡ, dễ mắc bệnh
ngoài da. Acid arachidonic là tiền chất của DHA. Acid linoleic là tiền
chất của EPA. Alpha linolenic acid (ALA), eicosapentoenoic acid (EPA) và
docosahesaenoic acid (DHA) được gọi chung là omega-3. ALA khi vào cơ
thể nhờ men delta-6- desaturase chuyển thành EPA và DHA.
Vai trò của EPA và DHA trong cơ thể:
DHA:
- Não có 60% chất béo, trong đó DHA chiếm 20%.
- Võng mạc DHA chiếm 50%. Là hợp chất cần thiết cho sự phát triển thần kinh và thị lực, từ trẻ em đến người cao tuổi.
- Chống lão hóa não.
- Làm giảm triglycerid/máu, giảm nhồi máu cơ tim, giảm bệnh động mạch vành.
- Chống trầm cảm.
- Giảm triệu chứng viêm khớp dạng thấp.
- Giảm mức độ nặng và số cơn hen phế quản (nếu bữa ăn hàng ngày không
cung cấp đủ DHA, sẽ sinh bệnh Alzheimer còn gọi là lú lẫn, giảm thị lực
và nhiều bệnh khác).
EPA:
-Trong cơ thể nó được chuyển thành các
chất sinh học quan trọng như prostaglandin, leucotrien. Prostaglandin ức
chế sự đông vón tiểu cầu, phòng ngừa huyết khối, giảm triglycerid và
cholesterol xấu, giảm độ nhớt của máu, giảm xơ vữa động mạch, chống tăng
huyết áp và các bệnh tim mạch. Ngăn chặn vết nhăn ở da, giảm tác hại
của tia cực tím trong ánh nắng mặt trời. Leucotrien hạn chế quá trình
viêm nhiễm.
- Các loại dầu chứa nhiều acid béo chưa no, khi đun nóng trên 100oC,
sẽ bị biến chất, các vitamin E, A bị phá hủy, tất cả các dây nối đôi bị
phá vỡ biến thành acid béo no và các chất độc hại, là tác nhân gây ung
thư, đái tháo đường và các bệnh tim mạch cho người ăn.
- Các acid béo no trong dầu, mỡ khi đun đến nhiệt độ sôi (mỗi loại có
1 nhiệt độ sôi khác nhau) sẽ bị phân hủy tạo thành các peroxid độc hại
(bốc khói màu xanh), là tác nhân gây nhiều bệnh nguy hiểm cho người ăn
và người chiên (rán) thức ăn.
Cách sử dụng tốt nhất các loại dầu ăn
Các loại dầu có hàm lượng acid béo thiết yếu cao như: dầu hướng
dương, ngô, đậu nành, vừng (mè), Neptun, hạt cải, lạc (phộng)… Cách dùng
tốt nhất là trộn dầu với thực phẩm như:
Ướp dầu với thịt bò, nạc lợn, cá, tôm, gan đã thái lát, trứng đã đánh sẵn... trước khi xào, nấu, kho... để bổ sung các acid béo thiết yếu cho người ăn, tăng vị ngon cho thức ăn và hấp thu tốt các vitamin tan trong dầu của thực phẩm.
Trộn dầu với một số loại rau ăn sống như rau diếp, xà lách gấc, củ cà rốt:
Vì dầu là dung môi hòa tan các carotenoid trong các loại rau, quả, củ
kể trên, giúp cho cơ thể người ăn hấp thụ tốt các dưỡng chất đó. Với bột
ăn của trẻ trước khi nấu chín, để bổ sung omega-3 và chất béo cho trẻ
phát triển tốt...
Xào rau: trước tiên cho nước (50 - 100ml, tùy lượng rau: ít
hay nhiều) vào chảo (nồi) đun sôi, rồi cho rau vào từng ít một, đảo cho
tái, lại cho rau tiếp. Cứ như thế đến khi hết lượng rau. Sau đó cho mắm
muối, gia vị và dầu ăn, đảo đều, đun tiếp đến khi rau chín là được (vì
khi có nước, nhiệt độ trong
nồi không bao giờ vượt 100oC).
Khi chiên (rán) ta nên chọn loại dầu (mỡ) nhiều acid béo no, ít acid béo thiết yếu.
Vì khi chiên bất kể loại thực phẩm nào, trước tiên phải đun cho dầu
(hoặc mỡ) nóng trên 100oC, rồi mới cho thực phẩm vào chiên cho đến khi
có màu vàng.
Không dùng các loại bơ thực vật để chiên rán (hoặc ăn với bánh mì)
vì nó chứa acid béo trans, gây bệnh tim mạch, ung thư vú và các bệnh
chuyển hóa như: béo phì, đái tháo đường... Đồng thời cần hạn chế sử dụng
đến mức tối đa các sản phẩm chiên bằng shortening, margarin như: mì ăn
liền các loại, bimbim (snack), đậu phộng chiên, khoai tây chiên...